Το μυαλό σου έχει ένα "μυστικό εργαλείο" που εξασφαλίζει ότι δεξιότητες όπως το ποδήλατο παραμένουν ζωντανές.
Έχεις ποτέ αναρωτηθεί γιατί μπορεί να ξεχάσεις το όνομα ενός παλιού συμμαθητή, αλλά όχι πώς να κάνεις ποδήλατο; Μπορεί να αφήσεις ένα ποδήλατο για χρόνια, αλλά μόλις ανεβείς ξανά, είναι σαν να μην πέρασε μια μέρα. Η επιστήμη όμως μας εξηγεί το πώς και το γιατί πίσω από αυτή την ικανότητα, και η απάντηση βρίσκεται στο πώς ο εγκέφαλός σου αποθηκεύει διαφορετικά είδη μνήμης.
Δηλωτική μνήμη vs. μνήμη κινητικών δεξιοτήτων
Ο εγκέφαλός μας λειτουργεί με δύο βασικούς τρόπους όταν πρόκειται για τη μνήμη: η πρώτη είναι η δηλωτική μνήμη, αυτή που χρησιμοποιούμε για να θυμόμαστε γεγονότα, ημερομηνίες και ονόματα. Αυτή η μνήμη αποθηκεύεται σε μια περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται μέσος κροταφικός λοβός (MTL). Αν αυτό το μέρος του εγκεφάλου υποστεί βλάβη, οι άνθρωποι μπορεί να έχουν σοβαρές δυσκολίες να θυμηθούν ακόμα και απλές πληροφορίες. Όμως, υπάρχει μια άλλη μορφή μνήμης, που σχετίζεται με τις δεξιότητες: η μνήμη των κινητικών δεξιοτήτων, όπως το να κάνεις ποδήλατο, να παίζεις πιάνο ή να δένεις τα κορδόνια σου.
Αυτό το είδος μνήμης δεν εξαρτάται τόσο από τον μέσο κροταφικό λοβό, αλλά από ένα διαφορετικό τμήμα του εγκεφάλου: την παρεγκεφαλίδα. Ναι, η παρεγκεφαλίδα είναι το πραγματικός μέρος του εγκεφάλου που σε βοηθά να θυμάσαι δεξιότητες όπως το ποδήλατο, και το εντυπωσιακό είναι ότι λειτουργεί ανεξάρτητα από τη δηλωτική μνήμη σου.
Η έρευνα που έλυσε το μυστήριο
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, και συγκεκριμένα ο Maurice Smith και ο Alkis Hadjiosif, ανέλυσαν πώς ακριβώς δημιουργούνται αυτές οι μακροπρόθεσμες μνήμες κινητικών δεξιοτήτων. Τα ευρήματά τους, τα οποία δημοσιεύτηκαν στο Proceedings of the National Academy of Sciences, επιβεβαιώνουν ότι η παρεγκεφαλίδα είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία και τη διατήρηση αυτών των μνημών. Όπως δηλώνει ο Smith, "η παρεγκεφαλίδα λειτουργεί ως μια πύλη για τον σχηματισμό σταθερών αναμνήσεων των κινητικών δεξιοτήτων".
Οι ερευνητές πήραν έμπνευση από παλιότερες μελέτες για ασθενείς που είχαν βλάβες στην παρεγκεφαλίδα. Αν και όλες οι μελέτες συμφωνούσαν ότι οι ασθενείς είχαν δυσκολίες στην εκμάθηση νέων κινητικών δεξιοτήτων, τα αποτελέσματα διέφεραν αρκετά μεταξύ τους. Ορισμένοι ασθενείς παρουσίαζαν μικρές δυσκολίες, ενώ άλλοι είχαν πολύ σοβαρές. Τι έφταιγε;
Τα "παράθυρα μνήμης" και ο ρόλος του χρόνου
Ο Smith και ο Hadjiosif υποψιάστηκαν ότι η απάντηση μπορεί να κρύβεται στον χρόνο που μεσολαβούσε μεταξύ των επαναλήψεων των κινήσεων στις δοκιμές, κάτι που ονόμασαν "παράθυρο μνήμης". Όταν ο χρόνος μεταξύ των επαναλήψεων ήταν μικρός (για παράδειγμα, λίγα δευτερόλεπτα), οι ασθενείς με βλάβες στην παρεγκεφαλίδα είχαν μικρότερη δυσκολία να εκτελέσουν τις κινήσεις. Όταν όμως υπήρχε περισσότερο διάστημα μεταξύ των δοκιμών, η επίδοσή τους χειροτέρευε δραματικά.
Για να το επιβεβαιώσουν, οι ερευνητές κατάφεραν να βρουν τα πρωτογενή δεδομένα από δύο παλιές μελέτες και να αναλύσουν τα διαστήματα μεταξύ των δοκιμών. Αυτό που βρήκαν ήταν ξεκάθαρο: οι ασθενείς είχαν καλή απόδοση όταν οι επαναλήψεις των κινήσεων γίνονταν με μικρά διαλείμματα, αλλά όσο αυξανόταν ο χρόνος ανάμεσα στις δοκιμές, η μνήμη τους εξασθενούσε και η απόδοσή τους χειροτέρευε.
Πόσο σημαντικό είναι το διάλειμμα;
Όταν οι ασθενείς έκαναν ένα μικρό διάλειμμα ή η ομάδα έπρεπε να προετοιμαστεί για την επόμενη δοκιμή, ο εγκέφαλός τους βασιζόταν περισσότερο στη μακροπρόθεσμη μνήμη, η οποία είχε ήδη επηρεαστεί από τη βλάβη στην παρεγκεφαλίδα. Το αποτέλεσμα; Χειρότερη απόδοση στις δοκιμές με μεγάλα χρονικά διαστήματα μεταξύ των κινήσεων.
Μετά την ανάλυση αυτών των δεδομένων, οι ερευνητές επέκτειναν την έρευνά τους σε περισσότερες από δώδεκα μελέτες που εξέταζαν άτομα με εκφύλιση της παρεγκεφαλίδας. Διαπίστωσαν ότι οι μελέτες που είχαν πιο περίπλοκα καθήκοντα, τα οποία απαιτούσαν περισσότερες κατευθύνσεις κίνησης και συνεπώς μεγαλύτερο χρόνο μεταξύ των επαναλήψεων, εμφάνιζαν μεγαλύτερα προβλήματα μνήμης στους ασθενείς.
Αυτά τα ευρήματα είναι σημαντικά γιατί μας δείχνουν πόσο σημαντικός είναι ο χρόνος για τη μνήμη των κινητικών δεξιοτήτων. Όπως σημειώνει ο Smith, "τα παράθυρα χρόνου ανάμεσα στις επαναλήψεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κατανόηση της υποβάθμισης της μνήμης σε ασθενείς με βλάβες στην παρεγκεφαλίδα"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου