«Όχι» σημαίνει «όχι»

Γράφει η Σοφία Σοφιανίδου

Αλλά, όπως όλοι ξέρουμε, το «όχι» σπάνια έρχεται μόνο του. Συνήθως συνοδεύεται από ένα φαντασμαγορικό πακέτο δικαιολογιών που θυμίζει το φινάλε μιας λατινοαμερικανικής σαπουνόπερας. Γιατί, όμως, να κρύβεις την αλήθεια πίσω από λόγια που ούτε εσύ ο ίδιος δεν πιστεύεις; Δε χρειάζεται να πεις κάτι φανταχτερό. Απλά να είσαι ειλικρινής.

Ας δούμε, λοιπόν, τις 6 πιο «πολυφορεμένες χυλόπιτες» και τι κρύβεται πίσω από αυτές.

1. Η «Δε φταις εσύ, φταίει το σύμπαν»

Ξεκινάει πάντα με την εμβληματική ατάκα «Αυτή τη στιγμή δεν είμαι σε φάση για σχέση». Και κάπου εδώ το σύμπαν αναστενάζει, γιατί για ακόμη μια φορά φταίει εκείνο. Στην πραγματικότητα, αυτή η φράση είναι ένας καμβάς που πάνω του ζωγραφίζουμε την εσωτερική μας ανασφάλεια ή την απλή αλήθεια ότι δεν ενδιαφερόμαστε. Το πρόβλημα είναι πως όταν κατηγορείς τους πλανήτες, δεν αναλαμβάνεις την ευθύνη σου.

Και κάπως έτσι, το άλλο άτομο αρχίζει να αναρωτιέται «Μήπως ο Ερμής είναι όντως ανάδρομος ή απλά εγώ έπεσα σε λάθος άνθρωπο;». Έλα τώρα, αν ήταν έτσι, η NASA θα είχε ειδικό τμήμα για ρομαντικές αποτυχίες.

2. Η «Εγώ είμαι το πρόβλημα, όχι εσύ»

Αυτή η δικαιολογία έρχεται κατευθείαν από τη σχολή δραματουργίας. «Δεν είμαι αρκετά καλός για σένα. Θα σου καταστρέψω τη ζωή αν μείνουμε μαζί». Σαν να βγαίνει από μια ταινία που ο πρωταγωνιστής είναι καταραμένος, αλλά με μια πινελιά αυτοθυσίας που τον κάνει (ή έτσι νομίζει) να φαίνεται γοητευτικός.

Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή η φράση συνήθως κρύβει μια απλή αλήθεια. Πως το άτομο αυτό δε θέλει να επενδύσει συναισθηματικά. Είναι σαν να λες «Δεν μπορώ να διαχειριστώ τη δική μου ζωή, πού να μπλέξω και με τη δική σου;».

3. Η «Σε βλέπω φιλικά»

Το χτύπημα κάτω από τη ζώνη. Όταν ακούς αυτό το «φιλικά», είναι σαν να σου ρίχνουν κρύο νερό στο πρόσωπο. Αυτή η δικαιολογία συνδυάζει τη διπλωματία με την πλήρη κοινωνική απόρριψη. Δεν είναι ότι δε σε εκτιμούν – σε εκτιμούν… λίγο περισσότερο από ένα κατοικίδιο, αλλά λιγότερο από έναν υποψήφιο σύντροφο.

Ψυχολογικά, αυτό που λένε πραγματικά είναι «Δε νιώθω κάτι ρομαντικό για σένα, αλλά θέλω να μείνω στη ζώνη ασφαλείας της φιλίας μας». Ακούγεται ευγενικό, αλλά είναι σαν να λες σε κάποιον «Μου αρέσεις, αλλά μόνο όταν δεν προσπαθείς να με αγγίξεις».

Θα ήθελα να ενημερώσω πως και η Nutella μάς βλέπει σαν φρυγανιά!

4. Η «Δε σου αξίζω»

Ένα αριστούργημα αυτολύπησης που έχει σκοπό να σε κάνει να νιώσεις τυχερός που δε σε θέλει. Αυτή η δικαιολογία είναι η απόλυτη τραγική μεγαλοψυχία «Είσαι τόσο καλός άνθρωπος που δε θα αντέξω να ζήσω με το βάρος της δικής μου ανεπάρκειας».

Στην πραγματικότητα, αυτό που υπονοούν είναι «Δεν έχω το θάρρος να σου πω ότι δεν νιώθω το ίδιο, γι’ αυτό θα κατηγορήσω τον εαυτό μου για να μην χρειαστεί να σου εξηγήσω τίποτα παραπάνω».

Όσο κι αν ακούγεται σαν μια πράξη αυτοθυσίας, η φράση «Δε σου αξίζω» είναι, στην ουσία, ένας τρόπος να αποφύγει το άτομο την ειλικρινή συζήτηση. Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν αξίζεις – το πρόβλημα είναι ότι δεν έχει το θάρρος να πει την αλήθεια. Όποια κι αν ήταν αυτή. Κι όταν η ειλικρίνεια αντικαθίσταται από μισόλογα, η ευγένεια χάνει κάθε νόημα.

5. Η «Έχω πολλά στο κεφάλι μου αυτή τη στιγμή»

Αυτή η φράση είναι η απόλυτη γενικότητα. Από φόρτο εργασίας μέχρι κρίση ταυτότητας, καλύπτει σχεδόν τα πάντα. Ακούγεται σαν δικαιολογία, αλλά συχνά είναι και μια αλήθεια που πονάει. Κάποιοι άνθρωποι απλώς δεν έχουν το ψυχικό απόθεμα να επενδύσουν σε μια σχέση – και αντί να το πουν ευθέως, πετάνε κάτι ασαφές για να μην πληγώσουν τον άλλον.

Η ειρωνεία; Το να μην ξέρεις πού στέκεσαι συνήθως πληγώνει περισσότερο από την ίδια την απόρριψη.

6. Η «Δε θέλω να σου κάνω περισσότερο κακό»

Το αποκορύφωμα της ψυχολογικής μαεστρίας. Όταν κάποιος το λέει αυτό, προσπαθεί να παρουσιάσει την απόρριψη σαν μια πράξη ανιδιοτελούς καλοσύνης, λες και αποσύρεται από τη σχέση για να σου κάνει χάρη. Η φράση αυτή ακούγεται τόσο ευγενική, που σχεδόν πιστεύεις ότι ο άλλος θυσιάζεται για το καλό σου. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είναι τίποτα περισσότερο από έναν τρόπο να αποφύγει να αναλάβει την ευθύνη για τα συναισθήματά του.

Το «Δε θέλω να σου κάνω περισσότερο κακό» μπορεί να ακούγεται καλοπροαίρετο, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια φράση που συνδυάζει την αποφυγή της ευθύνης με την προσπάθεια να εμφανιστείς ως ο «καλός» της υπόθεσης. Κι αυτό, τελικά, είναι πιο σκληρό από την απλή αλήθεια. Είναι μια έμμεση υπεκφυγή που αποφεύγει να θέσει τέλος στη σχέση με ειλικρίνεια και σεβασμό.

Όλοι έχουμε ψυχολογικά τραύματα που τα σέρνουμε από παιδιά, αλλά αυτό δεν ισχύει σαν δικαιολογία από μια ηλικία κι έπειτα.

Αν δεν ενδιαφέρεσαι για κάποιον, το πιο απλό κι έντιμο είναι να πεις την αλήθεια. «Δεν ταιριάζουμε» ή «Δε νιώθω το ίδιο συναισθηματικό δέσιμο. Σου εύχομαι το καλύτερο, αλλά δεν μπορώ να συνεχίσω». Ίσως να είναι λίγο ωμό, αλλά τουλάχιστον ο άλλος δε θα αναρωτιέται αν πρέπει να αλλάξει ζώδιο, να γίνει λιγότερο φίλος ή να αποδεχτεί πως είναι υπερβολικά καλός για την ανθρωπότητα.

Ειλικρίνεια, λοιπόν. Γιατί καμία δικαιολογία, όσο ευφάνταστη κι αν είναι, δε θα αλλάξει το γεγονός ότι το «όχι» παραμένει «όχι».