Χανιά: Η 8η Δεκεμβρίου 1969 και η αεροπορική τραγωδία στην σκιά του ερειπίου στον Αγ. Ματθαίο (φωτο)

 

Πενηντατέσσερα χρόνια από την αεροπορική τραγωδία της πτήσης από Χανιά σε Αθήνα η οποία συνετρίβη στην Κερατέα με 90 νεκρούς - Ένας γάμος που "θάφτηκε" στα συντρίμμια - Τραγικές ιστορίες επιβαινόντων στην πτήση Ο.Α. 954

Γράφει ο Ναπολέων Σαραντίδης

Μια ιστορία όπως την ανέφεραν Χανιώτες που είχαν ζήσει εκείνη την εποχή:

"Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ένας Χανιώτης ο οποίος είχε επιστρέψει στην πατρίδα από το εξωτερικό, αρραβωνιάζεται με μια όμορφη Χανιωτοπούλα η οποία εργάζεται ως προσωπικό εδάφους στο αεροδρόμιο Χανίων.

Με όνειρα πολλά ξεκινούν το χτίσιμο του σπιτικού τους, στα ριζά του Αγίου Ματθαίου σε οικόπεδο δίπλα στον δρόμο προς το Ακρωτήρι και ετοιμάζονται για την χαρμόσυνη ημέρα του γάμου τους.

Στις 8 Δεκεμβρίου του 1969 η Μαρία Βιριράκη επιβιβάζεται στην πτήση της Ολυμπιακής Αεροπορίας 945 από Χανιά για Αθήνα, προκειμένου να πάει στην πρωτεύουσα να αγοράσει το πολυπόθητο νυφικό της. 

Η πτήση ΟΑ954 απογειώθηκε στις 20:04 (αντί της 19:30 που ήταν προγραμματισμένη) από τον Κρατικό Αερολιμένα Χανίων, αλλά δεν προσγειώθηκε ποτέ στο αεροδρόμιο της Αθήνας, καθώς στις 20:45 το αεροσκάφος συντρίβεται στην κορυφή Κερατοβούνι στο Πάνειο Όρος κοντά στην Κερατέα.

Και οι 90 επιβαίνοντες (85 επιβάτες και 5 μέλη πληρώματος) σκοτώνονται.

Μεταξύ αυτών και η Μαρία, (στην λίστα των θυμάτων λανθασμένα ανεγράφη ως Διδυράκη) με την επόμενη πράξη του δράματος να καταγράφεται σε μια φωτογραφία που δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες της εποχής και η οποία δείχνει έναν άντρα να τριγυρνά στα συντρίμμια κρατώντας ένα γυναικείο παπούτσι.

Ηταν ο Χανιώτης της ιστορίας μας ο οποίος αναγνώρισε το ένα παπούτσι της Μαρίας του με την οποία δεν έμελλε να παντρευτούν και να στεγάσουν τις χαρές και τα όνειρά τους στην μικρή μονοκατοικία στον Άγιο Ματθαίο.

Από τότε και για 50 και πλέον χρόνια το μικρό σπιτάκι «στεγάζει» μόνο την θλίψη, την εγκατάλειψη και τις «σκιές» ενός ζευγαριού που ουσιαστικά «χάθηκαν» μαζί εκείνο το βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου του 1969."

Αυτή ήταν η ιστορία όπως την θυμόντουσαν Χανιώτες και μας την μετέφεραν.

Όμως ο εξάδελφος της Μαρίας, ο Δημήτρης Βιριράκης, έθεσε την τραγωδία στις σωστές της διαστάσεις. Όπως ανέφερε η Μαίρη Βιριράκη ήταν ήδη παντρεμμένη με τον υποδιοικητή του Ναυστάθμου Κρήτης κ. Σακελλαρίου και έμεναν στο συγκεκριμένο σπίτι.

Όταν ο άντρας της βρέθηκε στην Αθήνα για υπηρεσιακούς λόγους, η Μαρία αποφάσισε να πάει με το αεροπλάνο να τον βρεί για να του κάνει έκπληξη. Δυστυχώς δεν έφτασε ποτέ και όντως στην φωτογραφία της εφημερίδας είναι ο σύζυγός της μέσα στα συντρίμμια κρατώντας το ένα της παπούτσι.

Η Σεβαστή και το μοιραίο….Lower

Όμως οι τραγικές ιστορίες που συνοδεύουν τον χαμό των επιβατών της πτήσης ΟΑ 954 δεν έχουν τέλος.

Στις 8 Δεκεμβρίου 1969, η 17χρονη Σεβαστή Καρτσωνάκη - η πανέμορφη Χανιωτοπούλα με το γλυκό χαμόγελο που χόρευε με τον Τουριστικό σύνδεσμο Χανίων της Ασπασίας Γκαζή και μάλιστα λίγο πριν είχε συμμετάσχει στα γυρίσματα της πασίγνωστης ταινίας « Η αρχόντισσα και το παλικάρι»– πάει ιδιαίτερα χαρούμενη στο σχολείο της, στο Β’ γυμνάσιο θηλέων.

Και ήταν χαρούμενη γιατί επρόκειτο να ταξιδέψει στην Αθήνα προκειμένου να δώσει εξετάσεις για το πτυχίο Lower στα Αγγλικά. 

Πήρε άδεια την τελευταία ώρα και χαιρέτησε τις συμμαθήτριές της φεύγοντας νωρίτερα για να ετοιμαστεί και επιβιβαστεί στην πτήση ΟΑ 954 η οποία θα αναχωρούσε στις 19:30 από Χανιά για Αθήνα.

Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, στην κηδεία της Σεβαστής, στο νεκροταφείο του Αγίου Λουκά η μουσική μπάντα του Στρατού καθ’ όλη τη διάρκεια της πομπής παιάνιζε σε αργό ρυθμό σκοπούς πεντοζάλι και σούστας, ενώ απ’ όπου διερχόταν, οι Χανιώτες από μαγαζιά και μπαλκόνια, χειροκροτούσαν και επευφημούσαν τη Σεβαστή, με αποκορύφωμα κατά την ταφή, οπότε το πεντοζάλι της μουσικής πήρε τον γρήγορο ρυθμό και όλοι ξέσπασαν σε λυγμούς.

Η οικογένεια του Χανιώτη ταξιτζή και η θέση στον φαντάρο

Το απόγευμα της 8ης Δεκεμβρίου 1969 στον αερολιμένα Χανίων καταφθάνουν οι επιβάτες της πτήσης Ο.Α. 954 για Αθήνα. Μεταξύ αυτών και ο ταξιτζής Νίκος Μαυρεδάκης με την γυναίκα του και το μωράκι τους.

Όμως στον αερολιμένα βρισκόταν και ένας απελπισμένος φαντάρος ο οποίος έπρεπε να επιστρέψει στην μονάδα του αλλά δεν εύρισκε θέση (και οι επιπτώσεις θα ήταν σκληρές λόγω και της δικτατορίας). 

Τότε ο Νίκος Μαυρεδάκης, τον λυπήθηκε και του έδωσε το δικό του εισιτήριο με την γυναίκα του Άννα και το μωράκι τους να ταξιδεύουν μόνοι τους για την Αθήνα.

Τις επόμενες ημέρες οι εφημερίδες της εποχής περιγράφοντας τις έρευνες στο σημείο συντριβής έγραφαν πως «οι άντρες των συνεργείων δεν συγκρατούσαν τα δάκρυά τους όταν αντίκρισαν νεκρό ένα βρέφος, που ταξίδευε με τη μητέρα του.»

Το τελευταίο ταξίδι για τον Χανιώτη Διευθυντή του ΕΛΚΕΠΑ

Ο Παναγιώτης Στρατουδάκης, Γενικός Διευθυντής του ΕΛ.ΚΕ.ΠΑ, εκλέγεται καθηγητής στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης και πριν μετακομίσει στην συμπρωτεύουσα αποφασίζει να επισκεφθεί για λίγες ημέρες τα Χανιά.

Στις 8 Δεκεμβρίου 1969 έκανε την τελευταία πτήση προς την Αθήνα. 

Τραγική σύμπτωση αποτελεί το ότι στο ίδιο φύλλο των εφημερίδων που δημοσιευόταν η τραγική είδηση για την συντριβή του αεροσκάφους με τα ονόματα των νεκρών, σε άλλη σελίδα και στήλη δημοσιευόταν και η απόφαση για την εκλογή του ως καθηγητής στην Θεσσαλονίκη.

Το τυχερό φλέρτ σε πρώην Βουλευτή που του έσωσε την ζωή

Στις 8 Δεκεμβρίου 1969 βρισκόταν στα Χανιά η μέχρι πρόσφατα Βουλευτής Θεοδώρα Μεγαλοοικονόμου. Εκείνη την ημέρα συνάντησε έναν κύριο ο οποίος την φλέρταρε με αποτέλεσμα να….χάσει την πτήση Ο.Α. 954 από Χανιά για Αθήνα, όπως έχει περιγράψει η ίδια η κα Μεγαλοοικονόμου αναφερόμενη στον σύζυγό της.

«Γνωριστήκαμε το 1969 στην Κρήτη. Είχα πάει να επισκεφθώ συγγενείς μου, είχαμε βγει για καφεδάκι και βλέπω έναν άντρα να με κοιτάζει επίμονα. Μια εμένα, μια το ρολόι του… Πέρασε αρκετή ώρα που με φλέρταρε έτσι, αλλά μου έκανε εντύπωση που συγχρόνως κοιτούσε επίμονα την ώρα. Στο τέλος περνάει μπροστά μου, αφήνει ένα σημείωμα με το όνομα “Κωνσταντίνος” και το τηλέφωνό του και φεύγει. 

Εκείνος βιαζόταν να προλάβει την πτήση του για Αθήνα, γιατί ήταν ο πατέρας του ετοιμοθάνατος, αλλά επειδή του άρεσα πολύ δεν ήθελε και να με χάσει. Όταν έφτασε, το αεροπλάνο είχε ήδη τροχοδρομήσει και το έχασε. 

Το αεροπλάνο που έχασε έπεσε στην Κερατέα και σκοτώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες. Το όνομά του υπήρχε στη λίστα. Δυο μέρες μετά του τηλεφώνησα και η πρώτη του κουβέντα ήταν “Μου έσωσες τη ζωή”.»

Ενενήντα νεκροί - Ενενήντα τραγικές ιστορίες

Όμως οι ιστορίες των θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας δεν έχουν τέλος. 

Ήταν ο 29χρονος Νικόλαος Ροζάκης που είχε πάει για μετανάστης στην Γερμανία και όταν σιγουρεύτηκε πως θα έχει δουλειά εκεί, επέστρεψε με σκοπό να ετοιμαστεί να πάει μαζί του και η σύζυγος με τα δύο παιδιά τους.

Ήταν η μεγάλη απώλεια για τα Χανιά και την Κρήτη γενικότερα, του αρχιτέκτονα – μηχανικού Παύλου Κακούρη ο οποίος μαζί με τον εξάδελφο του αείμνηστο πολιτικό μηχανικό Παύλο Παυλάκη διαμόρφωσαν ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης εικόνας των Χανίων.

Ήταν η 22χρονη αεροσυνοδός της πτήσης, Μαρίνα Μάσχα, με καταγωγή από την Χίο, η οποία αρχικά σκόπευε να σπουδάσει νομικά, εργαζόταν σε τράπεζα, αλλά εγκατέλειψε τα πάντα  γιατί είχε το «όνειρο» να φορέσει την στολή της αεροσυνοδού κάτι που κατάφερε να το κάνει πραγματικότητα λίγους μήνες πριν το δυστύχημα.

Ήταν ο Χιώτης ναύτης Βασίλης Κυδώνης ο οποίος υπηρετούσε στον Ναύσταθμο Κρήτης και επέστρεφε στην πατρίδα του με ολιγοήμερη άδεια.

Ήταν η 21χρονη αεροσυνοδός της πτήσης Μάρθα Πιταούλη, αρραβωνιασμένη με τριτοετή μαθητή της Σχολής Ευελπίδων. Πλοιοσυνοδός παλαιότερα, το 1968 έγινε αεροσυνοδός, επειδή της άρεσε περισσότερο ο αέρας από την θάλασσα. Μάλιστα η Ο.Α. τον Ιανουάριο του 1970 θα την τοποθετούσε σε πτήσεις του εξωτερικού. Την πρόλαβε ο θάνατος.

Το χρονικό της αεροπορικής τραγωδίας

Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 1969. 

Ώρα 20:04: Ένα αεροσκάφος 11 ετών Μc Donnel Douglas DC-6B της Ολυμπιακής Αεροπορίας με όνομα ” ISLAND OF KERKYRA ” εκτελώντας την πτήση Ο.Α. 945 απογειώνεται από το αεροδρόμιο Χανίων με προορισμό την Αθήνα. Στο αεροσκάφος επιβαίνει το πενταμελές πλήρωμα και 85 επιβάτες. 

Στις 20:24’ το αεροσκάφος ανέφερε στο ΚΕΠ/ΑΘ (Κέντρο Ελέγχου Περιοχής Αθηνών) διέλευση πάνω από την Μήλο σε επίπεδο πτήσης 90 (9.000 πόδια).

Στις 20:41’ το αεροσκάφος ανέφερε στον έλεγχο Προσέγγισης Αθηνών διέλευση πάνω από το Σούνιο στα 5.000 πόδια, προχωρώντας σε ενόργανη προσέγγιση του αεροδρομίου Αθηνών.

Η πτήση είχε καθυστερήσει καθώς ο κυβερνήτης είχε αναγκασθεί να κάνει παρεκκλίσεις για να αποφύγει ένα μέτωπο κακοκαιρίας ενώ πάνω από την Αθήνα μαίνεται καταιγίδα και φυσούν δυνατοί νότιοι άνεμοι.

Στις 20.42 - 20.43 με κακές συνθήκες επικοινωνίας ο πιλότος προσπαθεί να καλέσει τον Πύργος Ελέγχου Αεροδρομίου Αθηνών. Η επικοινωνία με τον ΠΕΑ Αθηνών έγινε δυνατή 55” αργότερα, και δόθηκαν οδηγίες στον πιλότο να αναφέρει τη διέλευσή του από το σημείο “Bravo” (σημείο εισόδου στο «Σύστημα Ενόργανης Προσγείωσης» – ILS του Κρατικού Αερολιμένα Αθηνών, στο ύψος πτήσης 3.000 ποδών). Ο πιλότος επιβεβαιώνει στον πύργο έλεγχου ότι εκτελεί την διαδικασία ILS.

Ώρα 20.44 ο ελεγκτής από τον Πύργο Ελέγχου ζητάει από τον πιλότο να του αναφέρει τι ώρα υπολογίζει να βρίσκεται στο νοητό σημείο “Bravo” που οδηγεί κατευθείαν στο διάδρομο προσγείωσης του Ελληνικού. 

Ξαφνικά όμως το αεροπλάνο στρέφεται προς εντελώς αντίθετη κατεύθυνση, προς τα βουνά της Κερατέας. Ο πύργος ελέγχου επιχειρεί και πάλι να επικοινωνήσει. Δεν παίρνει καμιά απάντηση. Επιχειρεί και πάλι. Το ίδιο αποτέλεσμα. Τα λεπτά, τα δευτερόλεπτα κυλούν εφιαλτικά.

Στις 20.45 οι κάτοικοι της Κερατέας ακούνε έναν παράξενο θόρυβο πάνω από τα κεφάλια τους. Έντρομοι βγαίνουν από τα σπίτια τους και βλέπουν ένα αεροπλάνο να πετά χαμηλά και να χάνει συνεχώς ύψος ενώ στην περιοχή έβρεχε καταρρακτωδώς.

Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα ακούγεται μια εκκωφαντική έκρηξη. Επακολουθούν άλλες τρεις και από μακριά ξεχωρίζει η λάμψη από τις φλόγες.

Το αεροσκάφος έχει προσκρούσει στην ανατολική πλαγιά του Πάνειου όρους (Κερατοβούνι) , σε υψόμετρο 480 μ. με ταχύτητα γύρω στους 180 κόμβους με αποτέλεσμα να συντριβεί με το εμπρόσθιο τμήμα σε χαράδρα, την άτρακτο να αποκολλάται και να εκσφενδονίζεται με τους νεκρούς επιβάτες σε μια περίμετρο 1.500 μέτρων. Οι 90 επιβαίνοντες σκοτώνονται ακαριαία, ενώ τα συντρίμμια του αεροσκάφους σκορπίζονται σε απόσταση 270 μ.

Στις 20:54 ο πύργος έλεγχου του αεροδρομίου Αθηνών σημαίνει συναγερμό, ενώ ήδη κάτοικοι της Κερατέας έχουν ενημερώσει την αστυνομία για την συντριβή του αεροσκάφους.

Λίγα λεπτά μετά, ένας ανθυπασπιστής με μερικούς χωροφύλακες και κάτοικοι της Κερατέας ξεκινούν για τον τόπο του δυστυχήματος, υπό σφοδρή καταιγίδα. 

Τα αυτοκίνητα φθάνουν μέχρις ενός σημείου καθώς από εκεί και επάνω ο δρόμος είναι ανώμαλος και είναι αδύνατο να κινηθούν. Ύστερα από τρία τέταρτα πεζοπορίας φτάνουν στη χαράδρα για να αντικρύσουν εφιαλτικές εικόνες μέσα από τη φωτιά, που συνεχίζει να μαίνεται ως τα ξημερώματα.

Στην συνέχεια «κατέφθασαν στην Κερατέα δέκα περιπολικά αυτοκίνητα της Αμέσου Επεμβάσεως της Χωροφυλακής, επτά ασθενοφόρα αυτοκίνητα τού Σταθμού των Πρώτων Βοηθειών, ο αρχηγός της Χωροφυλακής, ο διευθυντής της Αστυνομίας Προαστίων και δύναμη εκ 50 χωροφυλάκων, ως και στρατιωτική δύναμη.»

Την επόμενη ημέρα με μεγάλη δυσκολία, λόγω του δύσβατου της χαράδρας, γίνεται η περισυλλογή και μεταφορά των νεκρών. Αργότερα, μέσα στην ημέρα, θλιβερή πομπή από φορτηγά φορτωμένα με φέρετρα παίρνει το δρόμο για την Αθήνα.

Συγκλονιστικές στιγμές ξετυλίχτηκαν και στα Χανιά, όταν έγινε γνωστό το φοβερό δυστύχημα. Μόλις χάραξε η ημέρα, οι καμπάνες των εκκλησιών άρχισαν να ηχούν πένθιμα, επισφραγίζοντας το θλιβερό μαντάτο πού συγκλόνισε το βράδυ της Δευτέρας όλους τους Χανιώτες εξαφανίζοντας κάθε ίχνος ελπίδας για τυχόν σωτηρία, πού εξακολουθούσε να υπάρχει μέσα στις καρδίες των συγγενών των θυμάτων.

Ταυτόχρονα, αυθόρμητα οι Χανιώτες άρχισαν να υψώνουν μεσίστιες σημαίες σ’ όλα τα κτίρια σ’ ένδειξη γενικού πένθους. Και το μεσημέρι, μέσα σε ατμόσφαιρα γενικής κατάθλιψης συνήλθε το δημοτικό συμβούλιο σε έκτατη συνεδρίαση, προκειμένου να εκφράσει το πένθος του δήμου. 

Οι δημοτικοί σύμβουλοι δεν μπόρεσαν να κρατήσουν τους λυγμούς τους, όταν ο δήμαρχος κ. Γεώργιος Μπρεδάκης, κλαίγοντας εξιστόρησε το τραγικό συμβάν και ζήτησε την έκδοση ψηφίσματος, διά του οποίου να εκφράζεται το δημοτικό πένθος.

Αμέσως μετά το δυστύχημα συστάθηκαν τρεις επιτροπές εμπειρογνωμόνων, για τις έρευνές τους, προς εξακρίβωση των αιτίων τα οποία προκάλεσαν την συντριβή του μοιραίου αεροσκάφους της «Ολυμπιακής». 

Η επίσημη με εντολή Εισαγγελέα, μία της Ολυμπιακής Αεροπορίας και μία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας. Τελικά αποφασίστηκε πως η επιτροπή που ορίστηκε από την Δικαιοσύνη θα είχε τον τελικό λόγο.

Στην εφημερίδα «Μακεδονία» της 31ης Μαρτίου 1970 διαβάζουμε:

«Η ομάς εμπειρογνώμων […] κατέληξε στο συμπέρασμα ότι “η πιθανή αιτία της πτώσεως του αεροσκάφους υπήρξε το γεγονός ότι τούτο, λόγω εσφαλμένης εκτιμήσεως του κυβερνήτου, περεξέκλινε εκ του καθορισμένου ίχνους ενοργάνου προσεγγίσεως και κατήλθεν εις ύψος σημαντικώς χαμηλότερον του ύψους ασφαλείας, με συνέπειαν να προσκρούση επί του όρους Πάνειον όπου και συνετρίβη”».

Στο πόρισμα αναφέρεται ότι «αι επικρατούσαι εις την περιοχήν της πτώσεως του αεροσκάφους δυσμενείς καιρικαί συνθήκαι, πιθανόν να επέδρασαν επί του κυβερνήτου εις την λήψιν της εσφαλμένης αποφάσεώς του, εξ αιτίας της οποίας το αεροσκάφος παρεξέκλινε της πορείας του».

από https://flashnews.gr/