Θα μας πνίξουν τα αδιάβαστα βιβλία; – Ένα ερώτημα, 27 πιθανές απαντήσεις

 9635

«Γιατί άνθρωποι που έχουν ήδη στο σπίτι τους έναν μεγάλο (ή και τεράστιο) αριθμό βιβλίων τα οποία δεν έχουν προλάβει να διαβάσουν συνεχίζουν να αγοράζουν κι άλλα;» Ο Αχιλλέας ΙΙΙ έχει τουλάχιστον 27 απαντήσεις που δύσκολα αμφισβητούνται.

Γράφει ο Αχιλλέας ΙΙΙ

Χωρίς αμφιβολία, τα μεγάλα αναπάντητα ερωτήματα του σύμπαντος είναι πολλά. Ξεχωριστή, ωστόσο, θέση ανάμεσά τους κατέχει το γιατί άνθρωποι που έχουν ήδη στο σπίτι τους έναν μεγάλο (ή και τεράστιο) αριθμό βιβλίων τα οποία δεν έχουν προλάβει να διαβάσουν συνεχίζουν να αγοράζουν κι άλλα, μέσω επισκέψεων σε διάφορα βιβλιοπωλεία, σε βιβλιοπαρουσιάσεις, σε παζάρια εκδοτών ή οπουδήποτε αλλού αυτά πωλούνται.

Πρόκειται για άτομα που, ενώ γενικά μπορεί να διακρίνονται για τη λήψη ορθολογικών αποφάσεων στη ζωή τους, συμπεριφέρονται αλλόκοτα μπροστά σε έναν πάγκο γεμάτο νέες ή παλιές εκδόσεις· για άνδρες και γυναίκες που επιμένουν να συγκεντρώνουν με μανία στα σπίτια τους αδιάβαστα βιβλία, να τα στριμώχνουν σε ράφια, να τα κρύβουν σε ντουλάπια και να τα στοιβάζουν στο πάτωμα, στα κομοδίνα ή πάνω στα καλοριφέρ, χωρίς να αποθαρρύνονται από το κόστος, από τις διαμαρτυρίες των συντρόφων τους ή από τον περιορισμό του ζωτικού τους οικιακού χώρου. Καμία πρακτική δυσκολία δεν είναι αρκετή για να τους αποθαρρύνει. Αδιαφορώντας για το πεπερασμένο της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και για το ότι μεγαλώνοντας σε ηλικία είναι πολύ πιθανόν να απολέσουν τη διαύγεια του πνεύματος, τη διάθεση ή την καλή όραση που απαιτείται για να συνεχίσουν το διάβασμα, εκείνοι επιμένουν. Προμηθεύονται ακατάπαυστα κι άλλα βιβλία, σαν να μην υπάρχει αύριο – ή σαν να υπάρχει αύριο, τέλος πάντων, αλλά αυτό να προορίζεται αποκλειστικά για την ανάγνωση.

Αρκετά συχνά οι κοντινοί άνθρωποι αυτών των μανιακών προσπαθούν να τους συνετίσουν, χρησιμοποιώντας λογικά επιχειρήματα. Βλέποντας ότι κάτι τέτοιο είναι μάταιο, δοκιμάζουν άλλη οδό: αγωνίζονται να τους πείσουν ότι άδικα αποθησαυρίζουν· ότι, όταν θα εγκαταλείψουν τα εγκόσμια, οι κόποι μιας ζωής, όλα αυτά τα αδιάβαστα βιβλία (μαζί με όσα θα έχουν προλάβει, μέχρι τότε, να διαβάσουν) θα καταλήξουν στα χέρια κάποιου κληρονόμου, ο οποίος σε σχέση με εκείνους πιθανότατα θα τα αγαπάει λιγότερο (αν, δηλαδή, δεν τα απεχθάνεται κιόλας για τους δικούς του λόγους, εις εκ των οποίων δεν αποκλείεται να είναι η δική τους αγάπη για αυτά όσο βρίσκονταν εν ζωή). «Και τι νομίζεις πως πρόκειται να συμβεί τότε;» τους ρωτάνε. «Πόσα από τα βιβλία σου θα κρατήσουν οι κληρονόμοι σου στη βιβλιοθήκη τους; Για σκέψου λιγάκι; Ακριβώς, σε κάποιο σκοτεινό υπόγειο θα τα καταχωνιάσουν ή σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο θα τα σκοτώσουν, και αυτό, πάλι, αν δεν τα πετάξουν σε κάποιον κάδο ανακύκλωσης».

«Και τι νομίζεις πως πρόκειται να συμβεί τότε;» τους ρωτάνε. «Πόσα από τα βιβλία σου θα κρατήσουν οι κληρονόμοι σου στη βιβλιοθήκη τους; Για σκέψου λιγάκι; Ακριβώς, σε κάποιο σκοτεινό υπόγειο θα τα καταχωνιάσουν ή σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο θα τα σκοτώσουν, και αυτό, πάλι, αν δεν τα πετάξουν σε κάποιον κάδο ανακύκλωσης».

Ο άνθρωπός μας, συνήθως, κάθεται και ακούει σιωπηλός τις απειλές των οικείων του. Σχεδόν βλέπει τα αγαπημένα του βιβλία να πετιούνται με αδιαφορία στην καρότσα ενός παλιατζή, μαζί με χάρτινα και ξύλινα είδη, σιδερικά, παλιά πλυντήρια, παλιές κουζίνες και παλιές μπανιάρες (sic). Ο φιλαναγνώστης αγοραστής στον οποίο αναφερόμαστε δεν είναι παράλογος. Γνωρίζει ότι όλοι αυτοί έχουν, μέχρι ενός βαθμού, δίκιο. Ταυτόχρονα όμως δεν έχει καμία αμφιβολία: ο ίδιος δεν πρόκειται να αλλάξει ούτε κατ’ ελάχιστον συμπεριφορά. Θα συνεχίσει να κοιτάζει προς τα βιβλία με τη σταθερότητα μιας βελόνας πυξίδας που πάντα έχει το βλέμμα της προς τον βορρά.

Κάπως έτσι, η ερώτηση «Μα, γιατί αγοράζεις κι άλλα βιβλία, ενώ έχεις ήδη τόσο πολλά αδιάβαστα;» θα επανέρχεται ύστερα από κάθε βόλτα του στην αγορά, εφόσον αυτή θα συνοδεύεται –οποία έκπληξη!– από την απόκτηση ενός (τουλάχιστον) νέου βιβλίου. Ασφαλώς, ο λάτρης της ανάγνωσης μπορεί να επιχειρεί να εισάγει λάθρα τα νέα αποκτήματά του στο σπίτι και να τα στριμώχνει έγκαιρα σε κάποια ήδη παραγεμισμένα ράφια της βιβλιοθήκης (όπως ίσως να έκανε ως έφηβος με περιοδικά άλλου περιεχομένου, γεμάτα φωτογραφίες), αλλά για ποιον λόγο να είναι υποχρεωμένος να υποστεί μια τέτοια ταπείνωση; Μήπως, τελικά, έχει έρθει η ώρα να υπερασπιστεί τις απόψεις του, να ορθώσει το ανάστημά του και να απαντήσει; Ε, ναι!

Ιδού, λοιπόν, ορισμένες μόνο απαντήσεις, προοριζόμενες να χρησιμοποιηθούν από οποιονδήποτε έχει τη συνήθεια να αγοράζει περισσότερα βιβλία απ’ όσα προλαβαίνει να διαβάσει, απέναντι στην αυστηρότητα όποιου τον εγκαλεί. Απαντήσεις για να βγαίνει κανείς από τη δύσκολη θέση και να μπορεί να συνεχίζει να αυξάνει απερίσπαστος τα αποθέματά του σε τυπωμένες σελίδες, αδιαφορώντας για τα επικριτικά σχόλια ή τα βλέμματα των άλλων. Απαντήσεις για να ξεπερνιέται κάθε αναστολή και να εξασφαλίζουν οι φανατικοί φίλοι των βιβλίων την εύνοια του μόνο ανθρώπου του οποίου η γνώμη για το πρόσωπό τους εξακολουθεί να τους ενδιαφέρει πραγματικά: του βιβλιοπώλη τους.

επιθετική απάντηση: Μα πώς περιμένεις να προλάβω να τα διαβάσω όταν χάνω χρόνο για να απαντώ σε τέτοιες απαράδεκτες ερωτήσεις! Δεν τα έχω διαβάσει ΑΚΟΜΗ. Ας συμφωνήσουμε ότι για αυτή την καθυστέρηση έχεις και εσύ μερίδιο ευθύνης και ας συνεχίσει ο καθένας μας να κάνει ό,τι αγαπά.

εύστοκη απάντηση: Κλείνω με βιβλία τις χαραμάδες που καθημερινά διαπιστώνω ότι ανοίγει η επίδραση της πραγματικότητας στην ψυχή μου. Χάρη στην αποτελεσματικότητά τους αποφεύγω τον κατακερματισμό και την εκ των έσω κατάρρευση.

απάντηση παιδιού φρόνιμου γονέα: Και τι θα συμβεί αν μέσα στη μέση της νύχτας αισθανθώ κάποια συναισθηματική αδιαθεσία ή κάποια διανοητική λιγούρα που θα πρέπει άμεσα να αντιμετωπίσω διαβάζοντας αποκλειστικά το κατάλληλο βιβλίο; Πού θα βρω τότε διανυκτερεύον βιβλιοπωλείο ή βιβλιοθήκη;

ανταγωνιστική απάντηση: Μα, αν δεν τα πάρω εγώ θα τα πάρει κάποιος άλλος! Είναι ζήτημα τιμής για εμένα.

δαρβινική απάντηση: Αποτελεί ένα κατάλοιπο της εξελικτικής διαδικασίας. Όπως οι πρόγονοι μας οι Νεάντερταλ συλλέγαν τροφές, εγώ συλλέγω βιβλία, θεωρώντας ότι έτσι θα καταφέρω να επιβιώσω. Είμαι σίγουρος πως οι μελλοντικές γενιές δεν θα μελετούν απλώς τις συνήθειές μου, αλλά θα με ευγνωμονούν κιόλας.

στεγαστική απάντηση: Από παιδί αισθανόμουν σαν στο σπίτι μου μέσα σε μια βιβλιοθήκη. Με τον καιρό, και ύστερα από αρκετές μετακομίσεις συνειδητοποίησα ότι τα βιβλία είναι το σπίτι μου, και όχι οι τοίχοι οι οποίοι περιβάλλουν τα έπιπλα και την υπόλοιπη οικοσκευή. Αρκετά συχνά, λοιπόν, έχω την αίσθηση ότι χρειάζομαι μεγαλύτερο σπίτι, οπότε αποφασίζω να το επεκτείνω. Ευτυχώς, τέτοιου είδους τροποποιήσεις δεν απαιτούν κανενός είδους έγκριση από την πολεοδομία ή από άλλον επίσημο φορέα, παρά μόνο μια επίσκεψη στο βιβλιοπωλείο. Και μην ακούσω ανοησίες περί αυθαίρετης δόμησης ή κινδύνους κατεδαφίσεως. Θα χτίζω όσο ζω, τους μόνους τοίχους που με κάνουν να νιώθω ελεύθερος.

ιωδιηγηματική απάντηση: Αγοράζω ακόμη περισσότερα βιβλία για τον ίδιο λόγο που προτιμώ να κολυμπώ στην ανοιχτή θάλασσα και όχι σε μια φουσκωτή πισίνα, το κάθε εκατοστό της οποίας μου είναι ήδη γνωστό. Δημιουργώ ανεξερεύνητα βάθη, τα οποία υπόσχομαι στον εαυτό μου ότι θα εξερευνήσω. Μου αρέσει να κολυμπάω στα βιβλία μου σαν δελφίνι, όχι να πλατσουρίζω στα ρηχά σαν δυσκίνητος βάτραχος.

Δημιουργώ ανεξερεύνητα βάθη, τα οποία υπόσχομαι στον εαυτό μου ότι θα εξερευνήσω. Μου αρέσει να κολυμπάω στα βιβλία μου σαν δελφίνι, όχι να πλατσουρίζω στα ρηχά σαν δυσκίνητος βάτραχος.

υλιστική απάντηση: Λειτουργώ έτσι επειδή τα βιβλία αποτελούν το σημείο στο οποίο το πνεύμα συναντά την ύλη και έχω αποδεχτεί το γεγονός ότι είμαι ένα περίεργο είδος υλιστή. Παρουσιάζω αρκετές ομοιότητες με τον διάσημο ήρωα του Καρλ Μπαρκς, τον Σκρουτζ Μακ Ντακ, που μάζευε όλα αυτά τα χρήματα στο τεράστιο χρηματοκιβώτιό του. Μάλιστα, αν είχα μεγαλύτερο σαλόνι θα τοποθετούσα και βατήρα σε κάποια γωνιά για να μπορώ να κάνω βουτιές σε αυτά.

σκαπτική απάντηση: Μου αρέσει να δημιουργώ ένα βουνό από βιβλία και μετά σε αυτό να σκάβω λαγούμια σαν τυφλοπόντικας. Πρόκειται για τα πιο φωτεινά λαγούμια που υπάρχουν και μέσα τους μπορώ να δω τόσο μακριά όσο μακριά φτάνει η φαντασία μου (αρκετά μακριά, δηλαδή, τολμώ να ομολογήσω).

οικονομολογικοφανής απάντηση: Διότι φοβάμαι ότι κάποια στιγμή στο μέλλον οι τιμές των βιβλίων θα ανέβουν απότομα και υπέρμετρα. Στην πραγματικότητα, λοιπόν, δεν ξοδεύω χρήματα άσκοπα, αλλά εξοικονομώ τόσα ώστε να μπορώ να ζω πια άνετα όταν οι υπόλοιποι βιβλιόφιλοι θα αναγκάζονται να περιορίσουν τις ανάγκες τους.

επενδυτική απάντηση: Τα βιβλία αποτελούν το καλύτερο είδος θερμομόνωσης. Γιατί να επενδύεις τους τοίχους εξωτερικά και όχι εσωτερικά, τοποθετώντας γεμάτες βιβλιοθήκες σε κάθε κενή επιφάνεια; Winter is coming…

παιγνιώδης απάντηση: Για όλα φταίει ένα παιχνίδι που παίζω με μανία, και μοιάζει με το τέτρις. Σε αυτό προσπαθώ να ταιριάξω τα βιβλία μου στη βιβλιοθήκη με τον καλύτερο τρόπο, αφήνοντας όσο το δυνατόν μικρότερα κενά στα ράφια αλλά και πάνω στα κομοδίνα, στα καλοριφέρ ή στο πάτωμα. Γνωρίζω ότι, όταν κάποια στιγμή τα βιβλία θα φτάσουν μέχρι το ταβάνι, θα έχω χάσει, αλλά τι ένδοξη ήττα θα είναι αυτή!

οβελίξια απάντηση: Αισθάνομαι ένα μικρό κενό εκεί πίσω, σε μια γωνιά της ψυχής μου, και δεν μπορώ να αντισταθώ στην προσπάθεια να το καλύψω.

υγιεινοζωηρή απάντηση: Και τι να αγοράσω δηλαδή; Δεν πίνω, δεν καπνίζω, μαζί μου θα τα πάρω; Κάθε αγορά προσφέρει μια μικρή απόλαυση, τα βιβλία αντέχουν στον χρόνο, διατηρούνται αρκετά καλά και μπορούν να ικανοποιήσουν τον αγοραστή όποτε το θελήσει εκείνος. Μια χαρά είναι τα βιβλία, ακόμη και αν δεν τα διαβάζεις άμεσα και τα αφήνεις εκεί, σαν εκκρεμείς υποσχέσεις μελλοντικών απολαύσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το μέσο προσδόκιμο ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,9 έτη στους άνδρες και κατά 4,2 έτη στις γυναίκες μέχρι το 2050. Μετά τα εκατόν δέκα μου θα μου είναι πιο δύσκολο να επισκέπτομαι τα βιβλιοπωλεία απ’ ότι τώρα.

bοοkγιατζίδικη απάντηση: Το σπίτι μου χρειάζεται βάψιμο και, επειδή είναι δύσκολο να βρεις ελαιοχρωματιστή στις μέρες μας, αποφάσισα να ξεπεράσω το πρόβλημα γεμίζοντας τους τοίχους μέχρι το ταβάνι με βιβλία. Αν το σκεφτείς συμφέρει περισσότερο.

θησεαστική απάντηση: Τις νύχτες μασουλώ τις σελίδες τους και με τον χαρτοπολτό κατασκευάζω έναν λαβύρινθο στο υπόγειο. Εκεί, όταν ολοκληρωθεί, έχω σκοπό να τριγυρίζω μόνος, σαν ένας ευτυχισμένος μικρός Μινώταυρος, στο σκοτάδι, μακριά από όλους και όλα. Θα κάθομαι να διαβάζω ήσυχα στο κέντρο του λαβυρίνθου και στα διαλείμματα θα πλέκω πουλοβεράκια χρησιμοποιώντας μαλλί από τους μίτους εκείνων που θα τολμούν να διαταράσσουν τη γαλήνη μου.

ταξ-ιδιωτική απάντηση: Λατρεύω να ταξιδεύω μόνος μου, αλλά, επειδή δεν μπορώ να αγοράζω προκαταβολικά εισιτήρια για αεροπλάνα, βαπόρια κτλ., αγοράζω βιβλία, τα οποία αποτελούν ανοιχτά εισιτήρια για άπειρους προορισμούς, όσο κι αν αργεί κανείς να τα ανοίξει και να ξεκινήσει να τα διαβάζει.

αναρριχητική απάντηση: Χτίζω με τα βιβλία μια σκάλα για να καταφέρω να βγω από το σκοτεινό πηγάδι της ανθρώπινης ύπαρξης. Καθώς όσο περνάει ο καιρός αισθάνομαι ότι αυτό βαθαίνει όλο και περισσότερο, αναγκάζομαι να εντείνω τις προμήθειες μου.

χιπστερικιά απάντηση: Εκτιμώ ότι σύντομα τα βιβλία θα εξελιχθούν σε ένα είδος υπό εξαφάνιση. Οι άνθρωποι θα προτιμούν την ανάγνωση αποκλειστικά ψηφιακών αρχείων και, λόγω της χαμηλής τους ζήτησης στην αγορά, θα σταματήσουν να κυκλοφορούν τυπωμένα βιβλία Τότε, όταν κάποιοι χίπστερς θα επιστρέψουν επιδεικτικά (και για λόγους φασεϊσμού) στα «κανονικά» βιβλία, και μάλιστα θα είναι διατεθειμένοι να τα χρυσοπληρώσουν μόνο και μόνο για να τα συλλέγουν, χωρίς να τα διαβάζουν, τότε εγώ θα είμαι εκεί και θα τους περιμένω.

ανατολίτικη απάντηση: Αγοράζω ακόμη περισσότερα βιβλία για λόγους παραπλήσιους με εκείνους που στο παρελθόν ωθούσαν τους σουλτάνους να σχηματίζουν χαρέμια χωρίς να προλαβαίνουν να κοιμούνται με όλες τις γυναίκες που τα απάρτιζαν (παρότι, βέβαια, στην περίπτωσή μου μιλάμε για χαρτέμι)· για τους ίδιους λόγους που, ακόμη και σήμερα, ένα σωρό άνθρωποι παραγγέλνουν στην ταβέρνα τρεις φορές περισσότερο φαγητό απ’ όσο μπορούν να καταναλώσουν. H ανατολίτική μου ιδιοσυγκρασία μου επιβάλλει να τηρώ ως στάση ζωής το «καλύτερα να περισσέψουν παρά να μη φτάσουν».

αχ(ρον)όρταγη απάντηση: Αισθάνομαι μια ακόρεστη πείνα για διάβασμα, ακόμη και αν πρακτικά δεν μου απομένει αρκετός ελεύθερος χρόνος για να τα προλάβω όλα όσο ζω. Στην πραγματικότητα, χρειάζομαι περισσότερο χρόνο, αλλά επειδή δεν μπορώ να τον εξασφαλίσω, κάνω αυτό που μπορώ: αγοράζω με την κρυφή ελπίδα ότι τα βιβλία θα αποτελέσουν ένα είδος μοχλού πίεσης για να αναγκαστώ να αναπροσαρμόσω το πρόγραμμα και τις υποχρεώσεις μου, με σκοπό να απολαύσω εκείνο που αγαπώ.

διασχιζοφρενής απάντηση: H ζωή δεν είναι παρά μια όμορφη, γεμάτη κροκόδειλους, λίμνη. Ρίχνω μέσα της τα βιβλία μου και σχηματίζω στην επιφάνεια της ένα μονοπάτι που χάνεται στο βάθος, ελπίζοντας να προλάβω να πηδήξω από το ένα βιβλίο στο άλλο και να φτάσω στην άλλη πλευρά χωρίς να με κάνει μια χαψιά πριν από την ώρα μου κάποιο πεινασμένο ερπετό.

H ζωή δεν είναι παρά μια όμορφη, γεμάτη κροκόδειλους, λίμνη. Ρίχνω μέσα της τα βιβλία μου και σχηματίζω στην επιφάνεια της ένα μονοπάτι που χάνεται στο βάθος, ελπίζοντας να προλάβω να πηδήξω από το ένα βιβλίο στο άλλο και να φτάσω στην άλλη πλευρά χωρίς να με κάνει μια χαψιά πριν από την ώρα μου κάποιο πεινασμένο ερπετό.

ευπατρίδικη απάντηση: Ενισχύω την αγορά του βιβλίου, την εθνική οικονομία, βοηθώ όσους περισσότερους συγγραφείς που αγωνιούν για τις πωλήσεις των έργων τους μπορώ, πριν εκείνοι αρχίσουν να αγωνιούν για την τύχη της είσπραξης των πνευματικών τους δικαιωμάτων.

πυρπολιστική απάντηση: Από τότε που διάβασα το «Farehneit 451» του Ray Bradbury –το οποίο περιγράφει μια μελλοντική δυστοπία, με την κατοχή και την ανάγνωση βιβλίων να απαγορεύονται και τους παραβάτες να τιμωρούνται αυστηρά–, πείστηκα ότι κάτι ανάλογο δεν θα αργήσει να επιβληθεί στ’ αλήθεια. Για αυτόν τον λόγο αγοράζω όσα περισσότερα βιβλία μπορώ τώρα και προετοιμάζομαι για μελλοντικές ηρωικές πράξεις.

κλειδαραδικοχαμένη απάντηση: Κάθε βιβλίο είναι ένα κλειδί για μια διαφορετική πόρτα. Σχηματίζω μια χάρτινη αρμαθιά ώστε να ανακτώ την ελευθερία μου όποτε αυτή κινδυνεύει, να έχω τη δυνατότητα να μπαινοβγαίνω σε όποιο δωμάτιο επιθυμώ, και να εισέρχομαι σε μια πληθώρα κόσμων, καθένας από τους οποίους έχει για πύλη του ένα εξώφυλλο, βάσει του οποίου άλλοι τον κρίνουν και άλλοι όχι.

ανασυνθετική απάντηση: Δημιουργώ απόθεμα για την ημέρα που το διαδίκτυο θα καταρρεύσει και τα κινητά τηλέφωνα θα είναι άχρηστα ή για τη στιγμή που θα επέλθει κάποιου είδους συντέλεια και, τέλος πάντων, δεν θα υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα. Τότε εγώ θα μπορώ να διαβάζω άνετα, ευτυχισμένος στα συντρίμμια του πολιτισμού, χωρίς περισπάσεις, ανασυνθέτοντας στο μυαλό μου, σελίδα τη σελίδα, τον κόσμο που θα έχει καταστραφεί, για να καταλήξω σε ένα πολυσύνθετο και πιο ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Άλλωστε, κάθε βιβλίο αποτελεί την αναπαράσταση ενός τμήματος της πραγματικότητας μέσα από διαφορετικό πρίσμα (εκείνο του εκάστοτε συγγραφέα), και εκείνος που παρακολουθεί όσα συμβαίνουν αξιοποιώντας πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους οπτικές γωνίες είναι πιθανότερο να βλέπει καθαρότερα την αλήθεια και να απολαμβάνει τη ζωή – αν δεν παραλύει από απόγνωση.

βιαστική απάντηση: Με συγχωρείς, αλλά δεν έχω χρόνο να απαντάω σε ανόητες ερωτήσεις, είμαι καθ’ οδόν για το βιβλιοπωλείο. Ναι, ξέρω, από εκεί γύρισα μόλις, αλλά έχω ήδη αργήσει.