Πώς γίνεται ο μαζοχισμός, κάτι που συχνά μας φαίνεται αρνητικό, να λειτουργεί σαν μηχανισμός που μας βοηθά να αντέξουμε τις δυσκολίες της ζωής;
Ακούγεται παράξενο, αλλά αν το σκεφτούμε λίγο πιο βαθιά, θα δούμε ότι είναι ένα εργαλείο που ο άνθρωπος χρησιμοποιεί ασυνείδητα για να προσαρμοστεί σε δύσκολες καταστάσεις.
Τι είναι ο μαζοχισμός;
Όταν ακούμε τη λέξη «μαζοχισμός», το μυαλό μας μπορεί να πάει απευθείας σε ακραίες ή περίεργες καταστάσεις. Ωστόσο, ο ψυχολογικός μαζοχισμός δεν έχει απαραίτητα σχέση με αυτά.
Πρόκειται για μια κατάσταση όπου κάποιος αποδέχεται, ή ακόμα και αντλεί ικανοποίηση, από το να υπομένει δυσκολίες ή πόνο – είτε σωματικό είτε συναισθηματικό.
Αυτή η «διάθεση» δεν σημαίνει ότι κάποιος θέλει να υποφέρει επίτηδες. Είναι περισσότερο μια υποσυνείδητη τάση που εμφανίζεται ως μηχανισμός αντιμετώπισης: «Αν δεν μπορώ να αλλάξω τη δύσκολη κατάσταση, τότε θα βρω τρόπο να τη διαχειριστώ μέσα μου».
Ο μαζοχισμός ως μέσο επιβίωσης
Στην καθημερινότητά μας, η κοινωνική ζωή φέρνει πολλές απαιτήσεις. Πρέπει να διαχειριζόμαστε σχέσεις, να δουλεύουμε, να ικανοποιούμε προσδοκίες. Αυτό μπορεί να γίνει εξουθενωτικό. Σε αυτές τις στιγμές, ο μαζοχισμός λειτουργεί σαν ένας κρυφός σύμμαχος.
Υπομονή σε δύσκολες συνθήκες
Σκέψου, για παράδειγμα, κάποιον που δουλεύει σε ένα τοξικό περιβάλλον. Ενώ καταλαβαίνει ότι δεν του κάνει καλό, παραμένει εκεί, υπομένοντας τη δυσκολία. Γιατί; Ίσως γιατί φοβάται την αλλαγή ή νιώθει ότι πρέπει να αντέξει για να εξασφαλίσει το μέλλον του. Ο μαζοχισμός, σε αυτή την περίπτωση, είναι η δύναμη που τον βοηθά να συμβιβαστεί, να «εξουδετερώσει» τον πόνο του και να συνεχίσει.
Αποδοχή του πόνου στις σχέσεις
Το ίδιο ισχύει και στις προσωπικές σχέσεις. Όλοι έχουμε δει ανθρώπους να παραμένουν σε σχέσεις που δεν τους ικανοποιούν ή τους πληγώνουν.
Σίγουρα, αυτό δεν είναι υγιές μακροπρόθεσμα. Αλλά στη ρίζα του βρίσκεται κάτι ενδιαφέρον: η προσπάθεια του ατόμου να αντέξει, να προσαρμοστεί και να βρει νόημα μέσα από τη θυσία. Είναι σαν να λέει: «Αν μπορώ να ζήσω με αυτόν τον πόνο, τότε είμαι δυνατός».
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Ο μαζοχισμός δεν είναι αδυναμία, όπως συχνά πιστεύουμε. Αντίθετα, μπορεί να είναι μια ισχυρή στρατηγική επιβίωσης. Οι λόγοι πίσω από αυτή τη συμπεριφορά είναι σύνθετοι:Μάθηση από την παιδική ηλικία: Πολλές φορές, μαθαίνουμε από μικροί να αντέχουμε δυσκολίες, να «μην παραπονιόμαστε» και να «κρατάμε το κεφάλι ψηλά». Αυτή η νοοτροπία μας ακολουθεί στην ενήλικη ζωή.
Αίσθηση ελέγχου: Όταν κάποιος αποδέχεται τον πόνο, νιώθει πως τον ελέγχει, αντί να τον ελέγχει αυτός.
Ανάγκη αποδοχής: Σε κοινωνικό επίπεδο, συχνά νιώθουμε ότι πρέπει να αντέξουμε για να μας αποδεχτούν οι άλλοι. Έτσι, ο μαζοχισμός γίνεται μέσο για να διατηρούμε τη θέση μας σε ομάδες ή σχέσεις.
Ο κίνδυνος της υπερβολής
Παρότι ο μαζοχισμός μπορεί να είναι χρήσιμος σε ορισμένες περιστάσεις, έχει και τα όριά του. Αν αφήσουμε τον εαυτό μας να υποφέρει συνεχώς, χωρίς να διεκδικούμε αλλαγές, μπορεί να οδηγηθούμε σε εξάντληση ή ακόμα και κατάθλιψη. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε πότε μια κατάσταση γίνεται πραγματικά βλαβερή και να αναζητούμε βοήθεια.
Πώς να χρησιμοποιήσουμε τον μαζοχισμό σοφά
Το κλειδί είναι η ισορροπία. Να αποδεχόμαστε κάποιες δυσκολίες, αλλά να μη μένουμε για πάντα εγκλωβισμένοι σε αυτές. Ακολουθούν μερικές σκέψεις:Αυτογνωσία: Αν καταλάβεις ότι υπομένεις κάτι, αναρωτήσου: «Γιατί το κάνω; Είναι πράγματι αναγκαίο;»
Όρια: Βάλε όρια στις καταστάσεις που σε πληγώνουν. Είναι εντάξει να πεις «ως εδώ».
Ζήτα στήριξη: Αν νιώθεις ότι η υπομονή σου σε εξαντλεί, συζήτησέ το με έναν φίλο, σύμβουλο ή ψυχολόγο.
Ο μαζοχισμός, λοιπόν, δεν είναι πάντα κακός.
Είναι ένας μηχανισμός που μπορεί να μας βοηθήσει να επιβιώσουμε, να προσαρμοστούμε και να συνεχίσουμε μπροστά. Το θέμα είναι να ξέρουμε πότε να τον χρησιμοποιούμε και πότε να λέμε «φτάνει». Όπως όλα στη ζωή, έτσι κι αυτός χρειάζεται μέτρο.
Δείτε το viral βίντεο με όσα συζήτησαν η Άννα Δρούζα και ένας από τους κορυφαίους ψυχαναλυτές της Ελλάδας, ο Βασίλης Δημόπουλος (από το 44:35)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου