ΠΡΙΝ (ΞΑΝΑ)ΜΙΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΑ ΑΝΗΛΙΚΩΝ, ΔΕΣ ΠΟΣΗ ΒΙΑ ΑΣΚΕΙΣ ΕΣΥ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

 

Για να σεβαστείς τα όρια του άλλου, πρέπει πρωτα απ’ όλα να τα γνωρίζεις.

Και για τα περισσότερα -δυστυχώς- δεν έχουμε ιδέα.

Ο μόνος τρόπος που υπάρχει για να κατανοήσουν τα παιδιά τον κόσμο είναι να λύνουμε τις απορίες τους. Να αποκτούν ένα αφήγημα. Για τα πάντα. Από λέξεις, τροφές, αντικείμενα έως φαινόμενα.

Τι γίνεται όμως, όταν οι ενήλικες δεν ξέρουμε πραγματικά τι είναι βία; Όταν διακρίνουμε ως βία μόνο το πικ (το ξέσπασμα) και τίποτα από όσα μεσολαβούν έως αυτό;

Είστε σίγουροι πως ξέρετε τι είναι βία;

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αναπτύσσεται έως την ηλικία των 25 ετών. Τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής και η εφηβεία είναι οι δυο πιο σημαντικές περίοδοι για αυτήν την ανάπτυξη. Ανάλογα με το πόσο ασχολούμαστε με τη φροντίδα των παιδιών σε αυτές τις κρίσιμες φάσεις -τη συναισθηματική ασφάλεια που παρέχουμε-, διαμορφώνουμε τη ψυχική υγεία τους, για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Αν έχετε χρόνο, ακούστε τι έχει να πει μια κλινική κοινωνιολόγος και ψυχαναλύτρια.

Τι γίνεται όμως, όταν πρέπει να εξηγήσουμε ένα φαινόμενο που φαίνεται πως δεν έχουμε κατανοήσει εμείς οι ίδιοι;

Πώς μπορεί να διαχειριστεί ένας γονιός τη βία ανηλίκων, όταν ο ίδιος προβαίνει καθημερινά σε βίαιες πράξεις, αγνοώντας τη φύση τους;

Η εύλογη απάντηση είναι «προσπαθεί να μάθει και μετά να μεταδώσει».

Κάπως έτσι το NEWS 24/7 απευθύνθηκε στη Δρ Δανάη Δεληγιώργη, ψυχοπαιδαγωγό κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης, επιστημονικά υπεύθυνη προγραμμάτων εκπαίδευσης χαρισματικότητας. Αφορμή για αυτήν την επικοινωνία ήταν όσα είπε στην εκπομπή Στούντιο 4 της ΕΡΤ.

Όπως;

Υπάρχουν τρεις τρόποι που μαθαίνουν οι άνθρωποι: η φυσική συνέπεια, η λογική συνέπεια και οι συνέπειες που επιβάλλονται (γνωστές ως τιμωρία). Η κυβέρνηση πέρασε κατ’ ευθείαν στο Νο3, κατά την προσφιλή της τακτική. Οι γονείς οφείλουν να το πάρουν από την αρχή.

 Μεταξύ όσων επισήμανε η Δρ Δεληγιώργη ήταν πως η βία χτίζεται μέσα στα χρόνια, όπως φαίνεται από τις κοινωνίες και τα παιδιά, ο θυμός δεν δικαιολογεί τη βία, κανένα συναίσθημα δεν συνεπάγεται βία και ό,τι βλέπουμε τώρα συνέβαινε πάντα, ίσως και σε χειρότερη μορφή.

Παλαιότερα όμως, δεν το μαθαίναμε. Τώρα που το μαθαίνουμε «έχουμε προσδιορίσει τα συμβάντα ως βίαια και επιτέλους μιλάμε για αυτά».

«ΚΑΠΟΤΕ ΤΟΥΣ ΛΕΓΑΜΕ ΕΜΕΙΣ ΠΩΣ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΒΙΑ ΚΑΙ ΜΑΣ ΑΠΕΡΡΙΠΤΑΝ, ΛΕΓΟΝΤΑΣ “ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ. ΠΩΣ ΚΑΝΕΙΣ ΕΤΣΙ; ΣΙΓΑ”. ΑΝ ΜΗ ΤΙ ΑΛΛΟ, ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΤΩΡΑ ΤΑ ΚΑΤΑΘΕΤΟΥΝ, ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΓΟΝΕΙΣ, ΠΑΝΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΕ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥΣ, ΕΙΝΑΙ ΒΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΜΠΡΟΣ».

Βέβαια, οι γονείς των θυτών σπάνια αποδέχονται πως τα παιδιά τους έκαναν χρήση βίας. Συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν τις πράξεις, ως διεκδίκηση δικαιωμάτων. «Για να τις αναγνωρίσουν ως βία, θα πρέπει να αποδεχθούν πως έκαναν κάτι λάθος. Να δουν ποιος έμαθε και πώς έμαθε το παιδί να διεκδικεί κατ’ αυτόν τον τρόπο –κάπως το είδαμε, κάπως δράσαμε, κάτι χρειάζεται να κάνουμε».

Πάμε λοιπόν, να δούμε πού έχουν να μοιάσουν τα παιδιά, μέσω των διαφόρων μορφών βίας, τα όρια των οποίων παραβιάζουμε καθημερινά πολλάκις.

Όλοι μας.

Μηδενός εξαιρουμένου.

Απλά (;) δεν ξέρουμε πως πρόκειται για βία.

ΟΙ ΟΚΤΩ ΤΥΠΟΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΟΡΙΩΝ ΠΟΥ ‘ΒΙΑΖΟΥΜΕ’ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

Για να αποδομήσεις τη βία, πρώτα πρέπει να κατανοήσεις το φαινόμενο. Αυτό δεν γίνεται δίχως να το γνωρίσεις. Η ειδικός διευκρινίζει στο NEWS 24/7 πως «οι βασικοί τύποι προσωπικών ορίων είναι οκτώ. Περιλαμβάνουν τα φυσικά, συναισθηματικά, διανοητικά, σεξουαλικά, υλικά, οικονομικά, χρονικά και κοινωνικά όρια.

Κάθε ένας από αυτούς τους τύπους εξυπηρετεί διαφορετικούς ρόλους στη διαχείριση των διαπροσωπικών σχέσεων και την προστασία της δικής μας ευημερίας».

Ακολουθούν παραδείγματα παραβίασης για κάθε τύπο προσωπικού ορίου.






1. Φυσικά Όρια

«Αφορούν τον προσωπικό μας χώρο και την σωματική επαφή, ορίζοντας πόσο κοντά μπορούν να πλησιάζουν οι άλλοι το σώμα ή την ιδιοκτησία μας».

α) Στεκόμαστε πολύ κοντά σε κάποιον: Η εισβολή στον προσωπικό χώρο κάποιου με το να στεκόμαστε πολύ κοντά κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας ή σε μια ουρά, μπορεί να κάνει το άλλο άτομο να νιώθει πίεση ή άβολα.

β) Προβαίνουμε σε ανεπιθύμητη σωματική επαφή: Το να αγγίζουμε κάποιον χωρίς την άδειά του, όπως να ακουμπάμε το χέρι του ή να τον χτυπάμε στον ώμο ή να τον αγκαλιάζουμε όταν φαίνεται πως δεν νιώθει άνετα ή να αγγίζουμε τα μαλλιά και τα ρούχα του, χωρίς να ρωτάμε είναι παραβίαση, ακόμα και αν η πρόθεση είναι ακίνδυνη.

γ) Πέφτουμε επανειλημμένα πάνω σε κάποιον: Σε πολυσύχναστους χώρους όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή τα ασανσέρ, μπορεί να συμβεί κατά λάθος να πέσουμε πάνω σε κάποιον. Όταν όμως, συμβαίνει αυτό επανειλημμένα χωρίς να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε τη θέση μας, ξεπερνά το όριο.

δ) Παίρνουμε ή χρησιμοποιούμε τα πράγματα άλλου, χωρίς να ρωτήσουμε: Τα φυσικά όρια δεν αφορούν μόνο τον προσωπικό χώρο. Το να αρπάξουμε το τηλέφωνο, το στυλό ή άλλο αντικείμενο που ανήκει σε άλλον χωρίς να ρωτήσουμε, είναι παράβαση.

ε) Κάνουμε υπερβολικές σωματικές χειρονομίες, κατά τη διάρκεια της συνομιλίας: Μερικοί άνθρωποι μπορεί να θεωρήσουν ενοχλητικές χειρονομίες όπως το high five, ένα χτύπημα στην πλάτη ή παιχνιδιάρικα χτυπήματα, ειδικά αν η σχέση δεν είναι αρκετά στενή ώστε να δικαιολογεί μια τέτοια επαφή.

2. Συναισθηματικά Όρια

«Μας βοηθούν να ρυθμίζουμε την συναισθηματική μας ενέργεια, οριοθετώντας πόσο συναισθηματικό βάρος ή επιρροή αποδεχόμαστε από τους άλλους. Στόχος είναι η προστασία των συναισθημάτων και της ψυχικής μας ευεξίας».

α) Δίνουμε ανεπιθύμητες συμβουλές: Η παροχή συμβουλών ή απόψεων για προσωπικά ζητήματα κάποιου χωρίς να μας το έχει ζητήσει, ξεπερνάει τα συναισθηματικά όρια, καθώς μπορεί να υποδηλώνει έλλειψη σεβασμού για την ικανότητά τους να χειρίζονται τη ζωή τους.

β) Απορρίπτουμε τα συναισθήματα άλλων: Το να λέμε σε κάποιον ότι αντιδρά υπερβολικά ή να ακυρώνουμε αυτό που λέει πως νιώθει με φράσεις όπως «δεν είναι τόσο μεγάλο θέμα», «Είσαι πολύ ευαίσθητος», αγνοεί τη συναισθηματική του εμπειρία.

γ) Γινόμαστε αδιάκριτοι: Το να κάνουμε ενοχλητικές ερωτήσεις σχετικά με την ιδιωτική ζωή κάποιου, όπως τα οικονομικά του, τα προβλήματα σχέσεων ή την ψυχική του υγεία, όταν δεν μας έχει ανοιχτεί.

δ) «Πετάμε» τα συναισθήματά μας πάνω σε άλλους: Το να εκτονώνουμε ή να ξεφορτωνόμαστε συνεχώς τους συναισθηματικούς μας αγώνες σε κάποιον, χωρίς να σκεφτούμε αν είναι έτοιμος ή σε θέση να το χειριστεί. Τους πετάμε τα βάρη μας χωρίς τη συγκατάθεση τους.

ε) Δημιουργούμε ενοχές: Το να χειραγωγούμε τα συναισθήματα άλλου ανθρώπου, να προσπαθούμε να κάνουμε κάποιον να νιώσει ένοχος ή υπεύθυνος για τα συναισθήματά μας, με φράσεις όπως «αν σε ένοιαζε πραγματικά, θα το έκανες αυτό για μένα». Ένα άλλο παράδειγμα είναι να κατηγορούμε άλλους για τα συναισθήματά μας («εσύ με έκανες να νιώθω έτσι»).

στ) Πιέζουμε άλλους να μοιραστούν κάτι μαζί μας: Όλοι μιλάμε ανοιχτά για όσα νιώθουμε ή τα προσωπικά μας ζητήματα όταν είμαστε έτοιμοι ή/και πρόθυμοι. Όταν κάποιος πιέζει τις καταστάσεις, νιώθουμε δυσφορία.

ζ) Κριτικάρουμε ή χλευάζουμε προσωπικές πεποιθήσεις: Η χλεύη ή η υποτίμηση των βαθιά ριζωμένων αξιών, απόψεων ή προτιμήσεων κάποιου, ειδικά μπροστά σε άλλους παραβλέπει το δικαίωμα που έχει στα ‘πιστεύω’ του.

η) Κάνουμε υπερβολική αναφορά σε ό,τι μας αφορά: Η πολύ γρήγορη κοινή χρήση προσωπικών ή συναισθηματικών λεπτομερειών για τη ζωή μας, ειδικά σε νέες ή επαγγελματικές σχέσεις, μπορεί να κατακλύσει το άλλο άτομο και να το αναγκάσει να διαχειριστεί κάτι για το οποίο δεν είναι προετοιμασμένο.

θ) Προσπαθούμε να διορθώσουμε τα προβλήματα άλλων: Όταν κάποιος μας λέει ένα πρόβλημα που έχει κι εμείς αντί να προσφέρουμε υποστήριξη ή ενσυναίσθηση, αρχίζουμε να δίνουμε λύσεις (χωρίς να μας της έχει ζητήσει) είναι παραβίαση. Μπορεί το άτομο αυτό απλά να θέλει κάποιον να τον ακούσει.