Μια ηρωική και συνάμα αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.
Είναι δύσκολο να φανταστούμε αν εκείνοι που πολέμησαν στο μέτωπο του 1940 θα μπορούσαν να φανταστούν πού θα βρίσκονταν λίγα χρόνια μετά. Ένα από τα λαμπρότερα ονόματα της στρατιωτικής προσπάθειας ήταν αυτό του Χαράλαμπου Κατσιμήτρου.
Ένα όνομα που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι σαν καλειδοσκόπιο. Μια ζωή που συμπυκνώνει μέσα της τις διακυμάνσεις της Ιστορίας, τις σαρωτικές αλλαγές. Ο άνθρωπος που το όνομά του έγινε συνώνυμο της νίκης ενάντια στους φασίστες, έγινε μετέπειτα συνεργάτης των δωσίλογων και το τέλος της δεκαετίας του ‘40, τον βρήκε στην φυλακή.
Η αρχή της καριέρας του
Ο Κατσιμήτρος δήλωνε πάντα στρατιώτης. Αυτό ήταν το μόνο που τον ενδιέφερε. Δεν άφησε μονογραφίες που να μιλάει για την ζωή του, ούτε μαρτυρίες για να δικαιολογήσει την συμμετοχή του στην κυβέρνηση Τσολάκογλου.
Η μοναδική του κληρονομιά είναι ένα έργο που περιγράφει τις στρατιωτικές αποφάσεις που πάρθηκαν για την απώθηση του εισβολέα. Μάλλον αυτό θεωρούσε την κορυφαία στιγμή της καριέρας του. Όσον αφορά την πολιτική, όσοι τον ήξεραν έλεγαν πως δεν τον ενδιέφερε ιδιαίτερα, απλά έβλεπε φιλικά τον χώρο του Κέντρου.
Γεννήθηκε στην Ευρυτανία και εντάχθηκε στον στρατό το 1904 ως εθελοντής, πριν ακόμη μπει στην Σχολή Υπαξιωματικών. Σε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν, ήταν παρών. Η ανδρεία του και ο δυναμισμός του βοήθησαν συχνά την πολεμική προσπάθεια, ιδιαίτερα στο μικρασιατικό μέτωπο.
Μετά την δικτατορία Μεταξά και έχοντας πλέον τον βαθμό του υποστράτηγου, ανέλαβε διοικητής της 8ης Μεραρχίας στην Ήπειρο. Από αυτή την θέση, θα δεχόταν το βάρος της ιταλικής επίθεσης. Για την ώρα, προετοίμαζε το έδαφος για άμυνα.
Καθώς πλησιάζει το 1940, οι πιο έμπειροι στρατιωτικοί όπως ο Κατσιμήτρος, καταλαβαίνουν ότι ο εχθρός βρίσκεται στην άλλη μεριά της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Ο ίδιος ως άνθρωπος ήταν ιδιαίτερα επίμονος και ξεροκέφαλος. Το παρατσούκλι του ήταν «κέρατο», επειδή δύσκολα άλλαζε γνώμη μόλις είχε αποφασίσει κάτι, κι αυτό που είχε τώρα αποφασίσει, ήταν η άμυνα μέχρις εσχάτων.
Σε μια από τις φιέστες του μεταξικού καθεστώτος στο Παναθηναϊκό Στάδιο, μαλώνει τον δικτάτορα λέγοντας: «Τι βλακείες είναι αυτές που κάνεις εδώ; Δώσε μου χρήματα για να ανοίξω ορύγματα».
«Κρατάω Καλπάκι»
Έχοντας δημιουργήσει ένα άτυπο δίκτυο πληροφοριοδοτών, γνώριζε πως η Ιταλία ετοιμάζει την επίθεσή της περίπου στα τέλη Οκτωβρίου. Όταν τον ενημέρωσαν από την Αθήνα για το τελεσίγραφο προς τον Ιωάννη Μεταξά, ήταν ήδη προετοιμασμένος κι ανέμενε τις κινήσεις του εισβολέα. Είχε επιλέξει να κατασκηνώσει σε μια σπηλιά για να έχει εποπτεία της περιοχής και να δίνει τις κατάλληλες εντολές. Εντωμεταξύ, οι περισσότεροι στρατιώτες της μεραρχίας του ήταν ντόπιοι, πράγμα που σήμαινε πως το «υπέρ βωμών και εστιών» δεν ήταν ένα κούφιο σύνθημα, αλλά χειροπιαστή πραγματικότητα για εκείνους.
Οι εντολές του Γενικού Επιτελείου, του Αλέξανδρου Παπάγου πιο συγκεκριμένα, ήταν να συμπτυχθούν οι ελληνικές δυνάμεις προς τα πίσω, κοντά στο Μέτσοβο. Παρόλα αυτά βέβαια, ο ίδιος είχε ελευθερία δράσης και διάλεξε να μείνει στο Καλπάκι. Ξέρουμε από εκεί και ύστερα τι έχει γράψει η Ιστορία, μακριά από στείρους εθνικισμούς. Οι Ιταλοί έχουν έναν άρτιο, ευρωπαϊκό στρατό που συναντά μια οργανωμένη αντίσταση.
Ο Έλληνας στρατιώτης μπορεί να είναι με το «χαμόγελο στα χείλη», αλλά αυτό που συναντάει στο μέτωπο είναι κάτι πρωτοφανές. Αρκετοί από αυτούς τους ανθρώπους, δεν έχουν καν δει αεροπλάνο στην ζωή τους και μπροστά στους ανελέητους βομβαρδισμούς των Ιταλών, τρέχουν για να σωθούν.
Η στρατιωτική πειθαρχία που επιβάλλει ο Κατσιμήτρος είναι αμείλικτη. Υπάρχουν αναφορές πως όσοι στρατιώτες υποχωρούν, εκτελούνται. Η νίκη θα έρθει με θυσίες και αίμα, όχι με χαρμόσυνα τραγούδια για αφέντες μακαρονάδες. Και ο υποστράτηγος, το ξέρει καλά αυτό. Μετά την γερμανική επίθεση του 1941, το μέτωπο καταρρέει και έρχεται η συνθηκολόγηση.
Συνεργάτης των δωσίλογων
Σε αυτό το σημείο, η στολή του ήρωα περνάει στη μνήμη. Αντικαθίσταται από τον ψυχρό ρεαλισμό. Στην δωσιλογική κυβέρνηση Τσολάκογλου αναλαμβάνει τα υπουργεία Εργασίας και Γεωργίας. Ο άνθρωπος που «κυνήγησε» τους φασίστες στα βουνά, γίνεται τώρα συνεργάτης τους. Χρόνια μετά, θα πει πως το έκανε για να μπορέσει να βοηθήσει τους στρατιώτες που αποστρατεύτηκαν. Οι δηλώσεις του στις εφημερίδες είναι προκλητικές αφού λέει (εμμέσως πλην σαφώς) ότι οι Γερμανοί ενδιαφέρονται για το καλό της Ελλάδας…
Οι αναφορές περιγράφουν πως όταν πήγε για πρώτη φορά στο υπουργείο του, οι εργαζόμενοι τον υποδέχθηκαν με χαρά. Ήταν ακόμη ο ήρωας του 1940, πριν η Κατοχή δείξει το σκληρό της πρόσωπο στους ανθρώπους. Στην δωσιλογική κυβέρνηση έμεινε για τέσσερις μήνες περίπου. Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια γιατί παραιτήθηκε.
Όταν ήρθε η Απελευθέρωση, το αίτημα για παραδειγματική τιμωρία εκείνων που πρόδωσαν τον λαό και την πατρίδα, ήταν μαζικό. Ο Κατσιμήτρος συνελήφθη από τμήματα του ΕΛΑΣ. Αφέθηκε ελεύθερος όμως γιατί οι αντιστασιακοί εκτιμούσαν την δράση του. Στην δίκη που ακολούθησε, δεν βρέθηκαν εις βάρος του σοβαρά ενοχοποιητικά στοιχεία ενώ υπήρξαν και μάρτυρες που κατέθεσαν πως τους είχε σώσει από τους Γερμανούς.
Παρόλα αυτά, καταδικάστηκε σε φυλάκιση και αφέθηκε ελεύθερος στα τέλη του 1949. Ξεκίνησε την δεκαετία του ‘40 ως ήρωας, κατέληξε έκπτωτος ήρωας. Πέθανε το 1962 από έμφραγμα, μέσα στην αφάνεια. Ήρωας ή προδότης;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου