Σκοτεινή προσωπικότητα που ακόμα και σήμερα διχάζει τους ιστορικούς, ο Ανδρέας Συγγρός, μια ημέρα σαν σήμερα, εκλέχθηκε δήμαρχος Αθηναίων αλλά δεν έκατσε ποτέ στον δημαρχιακό θώκο για τον πιο απίθανο λόγο.
Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 5 Ιουλίου 1887, ο ευεργέτης Ανδρέας Συγγρός εκλέχθηκε δήμαρχος Αθηναίων. Βέβαια, στον δημαρχιακό θώκο δεν έκατσε ποτέ και αυτό γιατί η εκλογή του ακυρώθηκε καθώς δεν είχε εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους. Και ναι. Αυτό είναι ότι πιο... ελληνικό θα διαβάσετε σήμερα!
Πέρα από αυτό, ωστόσο, η ιστορία του Ανδρέα Συγγρού είναι μια ξεχωριστή ιστορία με σημαντικούς σταθμούς αλλά και σελίδες που «σηκώνουν» κουβέντα. Όπως, για παράδειγμα ο λόγος για τον οποίο έκανε όλες αυτές τις δωρεές προς το ελληνικό κράτος και κυρίως ο ρόλος που έπαιξε στην υστεροφημία του η σύζυγός του, Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου.
«Άμα μυρισθώ επικερδή επιχείρησιν δεν αντέχω»
Στις 12 Οκτωβρίου του 1830, γεννήθηκε στο Πέρα της Κωνσταντινούπολης ο Ανδρέας Τσιγγρός. Αυτό ήταν το πραγματικό επίθετο του ανθρώπου που θα έμενε στην Ιστορία ως ο μεγαλύτερος ευεργέτης. Το Συγγρός είναι η εξευγενισμένη μορφή του πραγματικού του επιθέτου και την υιοθέτησε πολλά χρόνια αργότερα.
Ο πατέρας του, Δομένικος Τσιγγρός, ήθελε να δει τον γιο του να ακολουθεί τη δική του καριέρα. Ήθελε να τον καμαρώσει γιατρό. Ο νεαρός Ανδρέας, ωστόσο, είχε μια φυσική ροπή προς την επιχειρηματικότητα.
Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του άρχισε να εργάζεται σε διάφορες επιχειρήσεις. Παρακολουθούσε τους εργοδότες του και κρατούσε τα θετικά τους στοιχεία. Το 1849 έγινε διευθυντικό στέλεχος της νεοσύστατης εταιρείας Βούρος, Δαμιανός και Σία, η οποία πραγματοποιούσε εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων προς και από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Σταδιακά ο Συγγρός άρχισε να αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη περιουσία. Από το 1863 και μετά ασχολήθηκε ενεργά με τον τραπεζικό τομέα και είδε τα χρήματα του να πολλαπλασιάζονται με φρενήρεις ρυθμούς. Είναι ενδεικτικό πως εκείνη τη χρονιά έδωσε δάνειο 6 εκατομμυρίων δραχμών στο... ελληνικό κράτος!
Το 1871 λίγο έλειψε να χρεοκοπήσει εξαιτίας του Γαλλο-Πρωσικού Πολέμου. Αποφάσισε να τα παίξει όλα για όλα προκειμένου να σώσει την περιουσία του και τα κατράφερε κάνοντας ριψοκίνδυνες χρηματιστηριακές κινήσεις. Την επόμενη χρονιά ίδρυσε τη Γενική Πιστωτική Τράπεζα. Το 1873 ήταν ο πρωταγωνιστής του πρώτου χρηματιστηριακού σκανδάλου στην Ελλάδα.
Ίδρυσε την Ελληνική Λαυρίου και εξαγόρασε μια γαλλοϊταλική μεταλλευτική εταιρεία, προχωρώντας ταυτόχρονα στη μετοχοποίησή της. Η κίνηση αυτή έφερε μια τεράστια διακύμανση της μετοχής και αυτή με τη σειρά της οδήγησε στην πτώχευση πολλούς μετόχους που είχαν εμπιστευτεί τα λεφτά τους στον Συγγρό!
Ο Συγγρός εξέδωσε εκατομμύρια νέες μετοχές ονομαστικής αξίας 200 δραχμών η κάθε μία όταν η πραγματική τους αξία δεν ξεπερνούσε τις 23 δραχμές!. Η ζήτηση ήταν τεράστια και η τιμή της μετοχής ξεπέρασε τις 300 δραχμές. Για να μην κινήσει υποψίες, τον πρώτο χρόνο πλήρωνε από την τσέπη του το τοκομερίδιο. Ρευστοποιήθηκαν μεγάλες περιουσίες προκειμένου να αγοραστούν μετοχές. Λέγεται πως εκείνη την περίοδο «στέγνωσε» από μετρητά η αγορά της Αθήνας. Την επόμενη χρονιά η εταιρεία χρεοκόπησε. Ο Συγγρός απέκτησε μια τεράστια περιουσία αλλά χιλιάδες Έλληνες (μικρο)επενδυτές οδηγήθηκαν στην οικονομική καταστροφή. Πολλοί από αυτούς, μάλιστα, αυτοκτόνησαν όταν διαπίστωσαν πως έχασαν την περιουσία τους.
Όσοι επέζησαν εκείνης της καταστροφής, άρχισαν να καταριούνται τον Συγγρό. «Όποιος περπατάει ανάμεσα στα γυαλιά, πρέπει να συνυπολογίζει και το ενδεχόμενο να προκαλέσει σπασίματα», τους απάντησε εκείνος.
Από τότε μέχρι και την ημέρα που (ως ορκισμένος εργένης) παντρεύτηκε την καλή της καρδιάς του Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου, ο Ανδρέας Συγγρός αντιμετωπιζόταν ως ο αδίστακτος επιχειρηματίας που δεν έχει την παραμικρή αναστολή μπροστά στο κέρδος.
Η Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου, ωστόσο, άλλαξε την εικόνα του. Σε αντίθεση με τον Συγγρό βοήθησε οικονομικά τους πάντες χωρίς να περιμένει ανταπόδοση. Κάθε φορά που η Ιφιγένεια ήθελε να κάνει μια δωρεά, ο Ανδρέας έβγαζε το καρνέ των επιταγών του και απλά υπέγραφε το ποσό που εκείνη του ζητούσε.
Όσο η δημόσια εικόνα του βελτιωνόταν τόσο μεγαλύτερες ήταν οι δωρεές του μέχρι που τελικά «έσβησε» εκείνο το τεράστιο χρηματιστηριακό σκάνδαλο (και πολλά άλλα οικονομικής φύσης αλλά μικρότερης έκτασης) και παρέμεινε η εικόνα του εθνικού ευεργέτη. Όπως είχε αναφέρει ο ιστορικός και δημοσιογράφος Τάσος Βουρνάς, ο Συγγρός «παρίστανε τον εθνικό ευεργέτη για να εξαγοράσει τις αμαρτίες του».
Ο Ανδρέας Συγγρός πέθανε το πρωί της 13ης Φεβρουαρίου 1899 μετά από καρδιακό επεισόδιο. Την επόμενη ημέρα στην κηδεία του, ο ίδιος ο βασιλιάς συνόδευσε το φέρετρο του στο Α' Νεκροταφείο.
Οι δημοτικές εκλογές του 1887
Οι ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές 1887 διεξήχθησαν στην Ελλάδα την Κυριακή 3 Ιουλίου του 1887. Οι εκλογές τότε διεξάγονταν με το πολύπλοκο σύστημα του «σφαιριδίου». Τότε επειδή τα επίπεδα του αναλφαβητισμού στον πληθυσμό ήταν πολύ μεγάλα, οι ψηφοφόροι δεν παραλάμβαν ψηφοδέλτια αλλά... σφαιρίδια.
Για κάθε υποψήφιο στηνόταν μια ξεχωριστή μεταλλική κάλπη που ήταν χωρισμένη σε δυο μέρη. Το αριστερό που ήταν βαμμένο άσπρο και σήμαινε «Ναι» και το δεξιό που ήταν βαμμένο μαύρο και σήμαινε «Όχι». Έτσι προέκυψε η παροιμιώδης φράση που έφτασε μέχρι τις ημέρες μας («τον μαύρισαν»).
Ο ψηφοφόρος περνούσε μπροστά από τις κάλπες που ήταν στημένες στη σειρά, σήκωνε το χέρι με το οποίο κρατούσε το σφαιρίδιο προκειμένου να ελέγξει ο αρμόδιος υπάλληλος πως πράγματι το κρατάει και στη συνέχεια το έριχνε στην πλευρά που επιθυμούσε. Προκειμένου, μάλιστα, να διασφαλιστεί η μυστικότητα της ψήφου, η εσωτερική πλευρά της μεταλλικής κάλπης ήταν καλυμμένη με ύφασμα προκειμένου να μην κάνει θόρυβο όταν θα έπεφτε.
Κάποιοι ψηφοφόροι, μάλιστα, πριν ρίξουν το σφαιρίδιο στην κάλπη το... δάγκωναν και κάπως έτσι προέκυψε και η άλλη παροιμιώδης, εκλογική φράση που έφτασε μέχρι τις ημέρες μας («το έριξε ''δαγκωτό''»).
Κάπως έτσι έφτασαν στην κάλπη και οι ψηφοφόροι του δήμου Αθηναίων στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 1887. Ανάμεσα στους υποψηφίους ήταν και ο Ανδρέας Συγγρός ο οποίος πέρα από επιχειρηματικό δαιμόνιο ήταν και λάτρης της πολιτικής.
Θαυμαστής και προσωπικός φίλος του Χαρίλαου Τρικούπη συμπορεύτηκε μαζί του πολιτικά μαζί του και εκλέχθηκε, μάλιστα, τέσσερις φορές βουλευτής! Δυο στην περιφέρεια Σύρου, μια στην Αττικοβοιωτία και μια στην Αττική. Κάθε φορά ο Χαρίλαος Τρικούπης πρότεινε στον Ανδρέα Συγγρό να αναλάβει και κάποιο χαρτοφυλάκιο στις κυβερνήσεις του αλλά ο επιχειρηματίας αρνούνταν πεισματικά να γίνει υπουργός.
Ήθελε, όμως, όπως αποδείχθηκε να γίνει δήμαρχος Αθηναίων. Και το κατάφερε. Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 5 Ιουλίου 1887, δυο ημέρες μετά τις δημοτικές εκλογές (τόσο χρειαζόταν μέχρι να καταμετρηθούν τα σφαιρίδια και να ολοκληρωθεί η διαδικασία) ο Ανδρέας Συγγρός εκλέχθηκε δήμαρχος Αθηναίων.
Λίγες ώρες αργότερα, ωστόσο, διαπιστώθηκε πως δεν ήταν εγγεγραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους! Έτσι η εκλογή του ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους, γράφοντας μια ακόμα «χρυσή σελίδα» στην ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων στην Ελλάδα. ! Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατούσε τότε, πάντως, είναι και το γεγονός πως ο Συγγρός δεν ήταν στους εκλογικούς καταλόγους αλλά πήγε... κανονικότατα και ψήφισε.
Για την ιστορία και μόνο να αναφερθεί πως δήμαρχος Αθηναίων ανέλαβε τελικά ο δεύτερος σε... σφαιρίδια, Θρασύβουλος Παπαλεξανδρής που ανέλαβε τα καθήκοντά του την 1η Οκτωβρίου 1887. Στις 17 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς αντικαταστάθηκε από τον δημοσιογράφου και διανοούμενο Τιμολέωντα Φιλήμων ο οποίος, όμως, παραιτήθηκε το 1891 εξαιτίας των σοβαρότατων οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε ο δήμος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου